Willem Loenen, een van mijn hoofdpersonages in wording, heeft gezeten in de Blokhuispoortgevangenis van Leeuwarden. Ik moet er alleen nog achter zien te komen hoelang.
Het gebouw ligt in het centrum van Leeuwarden en oogt met zijn sierlijke torens en leistenen dak als een kasteel. De laatste gevangenen zijn er op 17 juni 2007 vrijgelaten en sinds 2008 doet het gebouw dienst als museum en cultureel bedrijvencentrum. ‘Waar vroeger gedetineerden zaten, werken nu de creatieve geesten die schuilgaan achter de bedrijven die hier gevestigd zijn’, aldus www.blokhuispoort.nl
De Blokhuispoortgevangenis bestond uit drie afdelingen: een Huis van Opsluiting, een Bijzondere Strafgevangenis en een Huis van Bewaring. Gezien zijn delict (onder meer kindermoord) vermoed ik dat Loenen in de Bijzondere strafgevangenis heeft gezeten. En verdomd, al surfend tref ik onder het kopje Overleden inmates zijn naam. En zijn nummer: 766.
Mijn opwinding neemt toe als ik het kopje Afbeeldingen op glasplaten ontdek. ‘Gevangenen werden van 1880 tot 1935 gefotografeerd en vastgelegd op een glasplaat. De glasplaten die bewaard zijn gebleven, liggen in het Depot van het Nationaal Gevangenismuseum te Veenhuizen.’ Honderden zwart-witfoto’s van mannen (met een nummer!) trekken even later aan me voorbij. Weet ik straks hoe mijn ‘held’ er in werkelijkheid uit heeft gezien? Het zal toch niet waar zijn!
Bij nummer 766 hoort geen onknappe man. Hij heeft een ovaal gezicht, een rechte neus, baardstoppels en naar achteren gekamd haar. En hoewel hij neutraal de lens inkijkt, lijkt hij me evenmin onvriendelijk. Leek moet ik zeggen.
Maar corresponderen de nummers van de ‘overleden inmates’ en die van de portretfoto’s wel? Ik twijfel en bel het Nationaal Gevangenismuseum in Veenhuizen.
‘Helaas, meneer’, antwoordt een mevrouw aan de andere kant van de lijn.
‘Kunt u dan achterhalen welke foto wel bij Willem Loenen hoort?’
‘Helaas, helaas.’
Na het telefoongesprek surf ik verder en ontdek ik een film over het leven in de Blokhuispoortgevangenis uit 1925. Het waren de eerste bewegende beelden die in een Nederlandse gevangenis zijn gemaakt. Opmerkelijk detail: zodra de delinquenten uit hun cel worden gehaald, bedekken ze hun gezicht met een soort masker, dat ze pas weghalen zodra ze hun bestemming hebben bereikt. Of ze nou naar de kerk gaan, gelucht worden of voor de directeur moeten verschijnen. Ik zie Loenen al lopen.
Ten slotte: de Blokhuispoortgevangenis had een koor. Het stond onder leiding van een geschoolde dirigent, eveneens een gevangene, en het genoot zelfs enige bekendheid. Er zitten geinige nummers tussen.
https://www.blokhuispoort.nl/strafgevangenis/gevangeniskoor/